اما و اگرهای خط هفت متروی تهران از منظر ساخت و بهره‌برداری

هرچند در حال حاضر تنها 10 ایستگاه از مجموع 22 ایستگاه در این خط فعال است اما در نقشه اصلی، این خط دارای 6 ایستگاه تقاطعی بوده که می‌تواند از این طریق با خطوط یک، دو، سه، چهار و شش به تبادل مسافر بپردازد. با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته انتظار می‌رود 8 کیلومتر و 9 ایستگاه دیگر از این خط در آینده نزدیک مورد بهره‌برداری قرار گیرد؛ البته اگر وعده‌ها محقق شود و فرایند تخصیص و تحقق منابع مالی موردنیاز و عملیات رفع نواقص خطوط به‌موقع انجام گیرد!
از منظر ترافیکی خط هفت متروی تهران با ایجاد امکان دسترسی به شریان‌های مهم ترابری شهر تهران از مسیرهای پرتردد شمال به جنوب شرق تقریباً نقش بااهمیتی را در کاهش بار ترافیک شهر تهران ایفا می‌نماید. این خط با قرار گرفتن در مسیر دسترسی به بزرگراه‌های بسیج، شهید محلاتی،‌ ولی‌عصر، شهید نواب صفوی و چمران توانسته موقعیت ممتازی برای رفع مشکلات آمدوشد شهروندان و تسهیل تردد در معابر شهری فراهم نماید به‌طوری‌که در صورت اجرایی شدن کامل طرح جامع ترافیک شهر تهران متناسب با توسعه ایستگاه‌ها، این خط می‌تواند علاوه بر صرفه‌جویی فراوان در وقت شهروندان برای تردد راحت به مراکز صنعتی، آموزشی، تفریحی و تجاری در سطح شهر تهران، سهم باارزشی را برای کاهش آلودگی و ایجاد هوای پاک و شهر سالم ایفا نماید.
موقعیت مهم خط هفت متروی تهران در پوشش مراکز مهم تجاری، بازرگانی، درمانی و خدماتی نظیر: بازار تهران، بیمارستان میلاد و غیره… نقش ارزنده این خط را در افزایش بهره‌وری اقتصادی و تولید و جذب سفرهای کاری و درنهایت ارتقای سهم مترو به‌عنوان رکن مهم حمل‌ونقل پاک در کلانشهر تهران به نسبت سایر وجوه حمل‌ونقل پررنگ‌تر نماید. از طرفی با لحاظ مؤلفه‌های حرکتی در متغیر ترافیک و سهم بیش از 70 درصدی خودروهای شخصی، وانت، موتورسیکلت و غیره در ایجاد بار ترافیکی و آلودگی در معابر یادشده، بهره‌برداری کامل از خط هفت متروی تهران می‌تواند علاوه بر کاستن از آلودگی‌های زیست‌محیطی مناطق یادشده نظیر اقسام آلودگی‌های هوا، آلودگی بصری و شنیداری و غیره در ساعات اوج ترافیک مانند صبح گاهان و یا عصرها، تردد آسوده شهروندان را به مقاصدشان میسر سازد البته به‌شرط آنکه وعده بهره‌برداری کامل از خط هفت به‌موقع به ایستگاه تحقق برسد!
گذشته از موارد ذکرشده در فوق، بهره‌مندی مترو از یک سرعت متوسط بازرگانی خوب نسبت به سایر وسایط نقلیه در معابر ترافیکی، به‌خصوص در ساعات اوج مسافری و شلوغی‌های شهری، افتتاح کامل خط هفت می‌تواند نقش به سزایی در جلوگیری از اتلاف وقت شهروندان ایفا نموده و رونق اقتصادی مناطق مشرف‌به ایستگاه‌های این خط را با توجه به سند بازآفرینی شهری و توسعه حمل و نقل عمومی محور سبب شود.
دراین‌بین وجود برخی شبهات پیرامون ایمنی خط هفت و در پی آن تدابیر و اقدامات مسئولان ذی‌ربط برای ایجاد شرایط استاندارد و ایمن در این خط از قبیل پیاده‌سازی و به‌کارگیری سامانه‌های علائم و کنترل، تجهیزات اضطراری تخلیه دود، هواسازهای فعال و غیره… همچنان از مطالبات مهم شهروندان است که از زمان افتتاح این خط به شیوه‌های مختلف مطرح‌بوده است. اهمیت وجود این تجهیزات تا بدان جا است که سیستم حمل و نقل ریلی درون شهری پایتخت بتواند پایداری خود را در شرایط اضطراری حفظ نموده و عکس‌العملی مناسبی در هنگام بروز احتمالی حوادث و سوانح نظیر: حریق از خود نشان دهد.
با این وصف هرچند تاکنون تنها 10 ایستگاه از خط هفت متروی تهران فعال‌شده و 12 ایستگاه آن نیز در مرحله ساخت و تکمیل متوقف مانده است اما لزوم حل گره‌های ترافیکی تهران برای مدیران شهری پایتخت و افزایش اجتناب‌ناپذیر سهم حمل‌ونقل پاک از بازار حمل‌ونقل، مسئولان شهر را بر آن می‌دارد تا با تأمین سامانه‌های هوشمند سیگنالینگ و ایمنی و تهیه تعداد کافی از قطارها ضمن پوشش دادن سفرهای بیشتر با کاهش سرفاصله زمانی تردد قطارها تا حدود 4 الی 5 دقیقه بتوانند علاوه بر جذب سهم بیشتر از بازار حمل‌ونقل، زمینه رضایت هرچه بیشتر شهروندان و کاهش آلودگی‌های شهر را فراهم سازند. اتخاذ چنین تدابیری می‌تواند ضمن بهبود بهره‌وری خطوط، قطارها و عوامل انسانی مربوطه جلوه حمل‌ونقل عمومی را نیز در انظار شهروندان تا حدود قابل‌توجهی بهتر بخشد.
از سوی دیگر عمق نسبتاً زیاد برخی از ایستگاه‌های خط هفت متروی تهران که بعضاً تا 50 متر نیز می‌رسند لزوم تعبیه و به‌کارگیری تجهیزات راحتی مسافر نظیر پله‌برقی و آسانسور را بیش‌ازپیش مشخص می‌سازد این اهمیت برای سالمندان و شهروندان دارای مشکلات حرکتی و ناتوانی‌های جسمانی بیشتر به چشم می‌آید و در صورت تحقق این بسترها؛ مترو می‌تواند اقبال شهروندان به استفاده از خط هفت را برای رسیدن به مقصدهای شهری تا حد زیادی افزایش دهد.
نکته مهم دیگر در خصوص بهره‌برداری از خط هفت مترو، لزوم مجهز بودن آن به پایانه‌های مجهز در مبادی ابتدایی و انتهایی این خط است که در حال حاضر کامل نبوده و در صورت تکمیل می‌تواند امکان پشتیبانی مؤثر از ناوگان قطارها، پارک ایمن قطارها و نگهداری و تعمیرات سریع‌تر و بهره برداری کامل‌تر از ظرفیت‌های مربوطه را افزایش دهد.
گذشته از همه موارد یادشده یکی از نقاط قوت خط هفت متروی تهران که می‌تواند در شرایط کنونی کشور بسیار حائز اهمیت باشد لحاظ شدن استاندارهای پدافند غیرعامل در آن است که درنتیجه می‌تواند تاب‌آوری شهری را در مناطق مشرف‌به ایستگاه‌های خط هفت متروی تهران افزایش دهد و دانش آن نیز در سایر قطار شهری‌های کشور مورد استفاده قرار گیرد.
دیگر نکته مهم موردتوجه در خط هفت متروی تهران، اتکا به توان داخلی و مشارکت تولیدکنندگان و سازندگان وطنی در مسیر ساخت، احداث و تجهیز خط هفت است که از منظر اقتصاد مقاومتی و بومی‌سازی این صنعت یک نقطه روشن و بارقه امیدبخش برای بهره‌گیری کامل از توان تخصصی داخل در سایر خطوط حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری و حتی صدور تجارب و دانش‌های آن به سایر کشورها است.
بااین‌حال وجود همچنان وعده‌های مربوط به بهره گیری تعداد کافی از ناوگان قطارها در شبکه مترو برای پوشش مناسب جدول‌های زمانی و کاهش سرفاصله زمانی حرکت قطارها از اهم موارد قابل‌بحث در این خط است که انتظار می‌رود در اولویت برنامه‌های مدیران شهری قرار گیرد.

پژمان صالحی