خودرو‌های خارجی از پارکینگ احتکار خارج می‌شوند؟

قصه آزادسازی واردات خودرو سر دراز دارد! چیزی حدود 4 سال است که واردات خودرو به ایران ممنوع شده است و در این مدت لایحه آزادسازی واردات خودرو یک‌بار از سوی شورای نگهبان برگشت خورده و بار دیگر مجمع تشخیص مصلحت نظام آن را رد کرده است. آخرین بار کمیسیون تلفیق بودجه سال 1401 یکبار آزادسازی واردات خودرو را تصویب کرد و بار دیگر آن را مردود اعلام کرد و حالا دوباره آزادسازی واردات خودرو در مجلس شورای اسلامی رای گرفته است.

ماجرای بی‌سرانجام واردات خودرو

واردات خودرو در ایران حالا تبدیل به ماجرایی کشدار و حاشیه‌ساز شده است. پس از تحریم ایران از سوی امریکا، دولت برای کاهش مصارف ارزی تصمیم گرفت که واردات خودرو را ممنوع کند. پس از این ماجرا و البته به دنبال صعود نرخ تورم، قیمت انواع خودرو در ایران جهش‌های پی در پی را تجربه کرد.

از سوی دیگر هم زمان با صعود بی‌وقفه قیمت خودرو، کیفیت انواع خودرو سیر نزولی به خود گرفته و از آن سو زیان انباشته خودروسازان رشد خیره‌کننده داشته است.

عملکرد نامطلوب خودروسازان داخلی در ماه‌های گذشته مورد انتقاد زیادی قرار گرفت. انتقادها آنجا به اوج خود رسید که در دی ماه تصادف زنجیره‌ای در محور بهبهان- رامهرمز رخ داد و حدود 60 خودرو با یکدیگر تصادف کردند اما بنا به گزارش پلیس ایربگ هیچ کدام از این خودروها باز نشد. این موضوع واکنش رسانه‌ها و افراد مختلفی را به دنبال داشت و حتی رهبر انقلاب هم عملکرد خودروسازان را نامناسب توصیف کرد.

پس از این ماجرا نمایندگان مجلس هم به نقد عملکرد خودروسازان پرداختند و واردات خودرو را یکی از راه‌های رقابتی کردن صنعت خودرو و رفع انحصار خودروسازان داخلی دانستند.

واردات خودرو قیمت‌ها را کاهش می‌دهد

جواد حسینی کیا، نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این زمینه به فارس توضیح داده است: واردات خودرو قطعا می‌تواند تاثیر مثبتی در کیفیت خودروی تولیدی و ارتقای کیفیت قطعات تولیدی خودرو و کاهش قیمت خودرو بگذارد.

او همچنین توضیح داده است: افکار عمومی نباید اساس واردات خودرو را با واردات ۵۰ هزار خودرو اشتباه بگیرند زیرا این دو موضوع از یکدیگر متفاوت است و نیت و هدف مجلس شورای اسلامی از تصویب طرح واردات خودرو آن است که تولید داخل به اندازه کافی وجود ندارد لذا باید با واردات کمبود خودرو را مرتفع کرده و موجب افزایش کیفیت خودروهای تولیدی در داخل را فراهم آورد.

مصوبه واردات خودرو راه به جایی نمی‌برد

مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو اما اعتقاد دارد که این مصوبه فعلا راه به جایی نمی‌برد. او توضیح می دهد: که در حال حاضر و با توجه به ممنوعیت چهارساله واردات خودرو، تقاضای انباشته برای خودروی خارجی چیزی حدود 200 هزار خودرو است و اگر واردات 70 هزار خودروی سواری تصویب شود نمی‌تواند چندان راه به جایی ببرد.

دادفر ادامه می‌دهد: مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان این لایحه را قبلا به دلیل ارزبری واردات خودرو با مصالح کشور مغایر دیدند و به آن رای ندادند. حالا چه اتفاقی افتاده است که انتظار داریم به این مصوبه رای بدهند؟ آیا ورود ارز زیادتر شده است و تنگنای ارزی از بین رفته است یا قرار است اتفاق خاصی بیفتد؟

دبیرانجمن واردکنندگان خودرو تاکید می کند که در صورت آزادسازی واردات خودرو، این موضوع حتما روی قیمت خودروی خارجی تاثیر دارد، اما این مساله نمی‌تواند تاثیر چندانی روی قیمت خودروهای داخلی بگذارد.

با تمام این شرایط باید منتظر ماند و دید که سرانجام ماجرای کشدار واردات خودرو به کجا می‌رسد و آیا بالاخره طلسم واردات خودرو بعد از 4 سال دوباره شکسته می‌شود یا نه؟

همچنین روزنامه همدلی در گزارشی پیامدهاتی این این مصوبه جنجالی را بررسی کرده است.

فاطمه آقایی‌فرد نوشت: یکی از بزرگ‌ترین سایت‌های نیازمندی آگهی، این‌روزها در بخش خودرو تغییرات قابل‌توجهی را در حال تجربه کردن است. اگر نگاهی به فیلتر خریدوفروش خودرو در این پلتفروم آنلاین بیندازید، به‌سادگی متوجه افزایش شمار خودروهای صفر خارجی در میان هزاران آگهی این سایت خواهید شد؛ اتومبیل‌هایی که تا همین چند وقت پیش نایاب بودند و کمتر پیش می‌آمد در این سایت به فروش گذاشته شوند، اما حالا به نظر می‌رسد آمارشان از خودروهای داخلی برای فروش بیشتر هم شده است. از سانتافه گرفته تا اپتیما، فیدلیتی، دیگنیتی تا بنز، جک و …؛ نکته قابل‌توجه این است که با وجود گذشت چند سال از تولید این اتومبیل‌های خارجی، خودروهای به فروش گذاشته‌شده همچنان صفرکیلومتر و بدون کارکرد هستند؛ مثلاً در یک از نمونه این آگهی‌ها، اتومبیل کیا اپتیمای هیبرید را می‌توان دید که در سال 2018 تولیدشده، اما با عنوان صفرکیلومتر مسافت پیموده شده برای فروش گذاشته‌شده است. یا در نمونه مشابه دیگر، هیوندای سانتافه مدل 2016، نیز با عنوان صفر خشک برای فروش گذاشته‌شده است؛ هیوندای سانتافه مدل 2017 که با عنوان صفر خشک آگهی شده؛ نمونه‌های مشابه دراین‌باره فراوان است. سؤالی که می‌توان مطرح کرد این است که این‌همه اتومبیل صفرکیلومتر خارجی و البته مدل چند سال گذشته، تابه‌حال در کجا دپو شده بودند که به‌یک‌باره و با زمزمه‌های آزادسازی واردات خودرو سر از بازار درآورده‌اند. به نظر می‌رسد این اتومبیل‌ها از زمانی که واردات خودروی خارجی ممنوع شده، در پارکینگ‌های مختلف پایتخت یا سایر شهرهای کشور خاک خورده‌اند؛ یعنی از اوایل تیر سال 1397 که خبرها از ممنوعیت کامل واردات خودرو حکایت کرد. نکته قابل‌توجه این است که بهارستانی‌ها به‌تازگی مصوبه‌ای را درباره مجوز واردات خودرو در دستور کار خود قرار داده‌اند که به نظر می‌رسد این موضوع باعث شده تا اتومبیل‌های خارجی سر از پارکینگ‌ها بیرون بیاورند. چیزی که باعث شده تا رنگ خودروهای آگهی شده در سایت‌هایی مانند دیوار نیز تغییر کند و اتومبیل‌های لوکس چند سال گذشته را وارد بازار کند.

برجام و خیز مجلسی‌ها برای آزادسازی واردات خودرو

بیش از سه سال از ممنوعیت واردات خودروهای خارجی به کشور می‌گذرد. طی این مدت، نه کیفیت خودروهای داخلی افزایش یافته و نه اتفاق خاصی در صنعت خودروسازی کشور رخ داده؛ اما چیزی که بیشتر از بقیه اتفاقات قابل‌توجه بوده، افزایش خودروهای پارکینگی بوده؛ چیزی که به گفته کارشناسان صنعت خودرو، سرمایه‌داران یا مالکان خودروهای خارجی را تشویق کرده تا به امید گران‌تر شدن، سرمایه‌گذاری یا حفظ ارزش پول، اتومبیل‌های لوکس خارجی را در محلی دورتر از بازار نگه‌داری کنند.

فعالان بازار خودرو می‌گویند، این اتومبیل‌ها آن‌قدر دپو می‌شوند تا بازار رو به پایین شود، در این صورت خیلی سریع عرضه می‌شوند. به نظر می‌رسد حالا با زمزمه‌های به نتیجه رسیدن برجام و البته قطعی شدن آزادسازی واردات، این اتومبیل‌های خاک خورده در حال عرضه شدن به بازار هستند. آن‌طور که شاهدان این خودروهای دپو شده می‌گویند، در برخی پارکینگ‌های طبقاتی و بزرگ تهران، این اتومبیل‌های خاک خورده را بسیار می‌توان دید؛ «در نزدیکی‌های محل کار بنده، یک پارکینگ طبقاتی بزرگ وجود دارد که فقط شش خودروی بی‌ام‌و سری 7 و حتی پنج عدد مرسدس بنز ای 200 صفر پارک شده است که مالکان این اتومبیل‌ها دو برادر هستند؛ آن‌ها از هفته گذشته با شنیدن خبر امضای برجام، به دنبال مشتری برای خودروهای خود هستند، اما بازارشان راکد است.»

گزارش‌های این‌چنینی فراوان است. به نظر می‌رسد بازار خودرو این‌روزها با حساسیت بیشتری در انتظار خبرهای برجام و البته آزادسازی واردات است. بر اساس خبرهای رسیده از مجلس و آن‌طور که از صحبت‌های بهارستانی‌ها برمی‌آید، چیزی تا آزادسازی واردات اتومبیل به کشور باقی نمانده. البته طرح آزادسازی واردات خودرو متعلق به مجلس دهم بود، اما زمانی که ایرادهایی به بند چهار گرفته شد و به مجلس بازگشت، عمر مجلس دهم به اتمام رسید و به مجلس یازدهم برخورد کرد. به گفته علی جدی، نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، اگر شورای هماهنگی اقتصادی سران سه قوه بر ممنوعیت واردات خودرو اصرار نداشته باشد، در خردادماه ۱۴۰۱ همراه با فرارسیدن تاریخ انقضای مصوبه یادشده، واردات آزاد خواهد بود.

در همین زمینه آخرین مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس نیز حکایت از مجوز واردات ۷۰هزار خودرو سواری که پیش‌ازاین حذف‌شده بود، دارد. گفته می‌شود که با توجه ‌به پیشنهاد یکی از نمایندگان و تصویب کمیسیون تلفیق به بودجه سال جاری اضافه‌شده و این موضوع جهت تصویب نهایی به صحن مجلس ارجاع شده است. جعفر قادری، یک عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی، در این مورد به رسانه‌ها خبر داده: «در روزهای اخیر، بحثی در خصوص این تبصره مطرح و اعداد مربوط به آن اصلاح شد. یکی از موضوعاتی که در این جلسه مطرح شد، بحث واردات خودروهای سواری بود که در کمیسیون رأی آورد.» قادری در مورد تعیین مجدد واردات خودرو در لایحه بودجه باوجوداینکه پیش‌ازاین بحث حذف واردات خودروهای سواری توسط کمیسیون تلفیق مطرح‌شده بود، اعلام کرد: «تعدادی از نمایندگان معتقد بودند که با توجه ‌به بازدید اخیر رئیس‌جمهور از ایران‌خودرو و تأکید بر فراهم کردن زمینه برای واردات خودرو فرصت مناسبی است تا مجلس نیز در این موضوع ورود پیدا کند.»

نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: «از سوی دیگر برخی نمایندگان اعتقاد داشتند به این دلیل که مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنان طرح مجلس در خصوص واردات خودروها را تعیین تکلیف نکرده است، مجدداً درگیر موضوع نشویم. درهرصورت اختلاف‌نظرهایی در این زمینه وجود داشت، اما در نهایت این پیشنهاد رأی مثبت کمیسیون تلفیق را دریافت کرد.»

وی در موردنظر دولت در بحث واردات خودروهای سواری نیز گفت: «نظر دولت در خصوص واردات خودروهای سنگین مثبت بود، اما اعلام کردند که در مورد خودروهای سواری نظر مشخصی ندارند. در بحث خودرو کمیسیون تلفیق بر اساس دلایلی واردات خودرو را حذف کرده بود، پس از ورود بودجه به صحن پیشنهاد واردات خودروهای سواری مجدداً مطرح شد که در نتیجه این موضوع در کمیسیون تلفیق بررسی و تصویب شد.» هر چه هست به نظر می‌رسد نتیجه جلوگیری از واردات خودرو چیزی نبوده جز کاهش کیفیت خودروهای داخلی و دپوی اتومبیل‌های خارجی در پارکینگ‌های بزرگ که نتیجه‌ای جز احتکار و گرانی در این بازار نداشته است.