توفیق اقتصادی برای بهبود تجارت

اهمیت راهبردی این صنعت تا بدان جا است که در صورت توجه جامع به ابعاد پیاده‌سازی آن امکان توفیق اقتصادی کشورها را برای عرضه پویای محصولات و خدمات و بهبود تجارت در سطوح ملی و بین‌المللی فراهم می‌آورد.

از سوی دیگر مواجهه با پدیده‌های تحریم و بحران کرونا عواملی هستند که صنعت حمل‌ونقل را با چالش‌ها و محدودیت‌های مالی فراوانی روبرو ساخته و سبب شده است تا آن‌گونه که درخور است از ظرفیت‌های فراوان صنعت حمل‌ونقل استفاده‌نشده و این صنعت زیان‌های اقتصادی فراوانی را متحمل شود. در سطح ملی نیز جایگاه بی‌نظیر و ژئوپلیتیک ایران در اتصال اروپا و آسیا و از سویی دسترسی به آب‌های آزاد در جنوب به ارزش راهبردی این صنعت حیاتی در ابعاد بین‌المللی افزوده است که در صورت استفاده از این ظرفیت‌ها می‌توان به افزایش بازدهی اقتصادی و رونق آن در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی امیدوار بود.

در سطح ملی و بومی نیز انتقال محصولات و تولیدات صنعتی به دوردست‌ترین مناطق همواره از نقاط قوت و مزایای صنعت حمل‌ونقل بوده است. این صنعت مهم همیشه و در ادوار مختلف یاریگر اقتصاد ملی، رفاه اجتماعی مردم و مسئولان بوده است.

در دوران دفاع مقدس صنعت حمل‌ونقل توانست از مهم‌ترین آزمون خود در پشتیبانی همه جانبه در ارائه خدمات ارزشمند مورد نیاز به‌خوبی برآمده و با اقدامات جامع از حمل‌ونقل تجهیزات، ادوات، نیروی انسانی و کالاهای حیاتی، کشور را در بحبوحه جنگ حمایت همه جانبه نماید. در دوران پس از جنگ نیز صنعت حمل‌ونقل همواره یکی از اولویت‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های کلان در رونق بخشی به صنایع و معادن و تجارت و گردشگری بوده است که البته جا دارد بیشتر از گذشته به آن توجه ویژه‌تری صورت گیرد.

در خصوص فرمان تاریخی حضرت امام خمینی (ره) برای تأمین کالاهای اساسی و موردنیاز مردم، مالکان وسایط نقلیه باری را به یاری فراخواندند که نتیجه آن انتقال کالاها از کشتی‌ها و رسیدن آن به دست مردم بود که خود در آن مقطع حساس تاریخی، نمادی از مشارکت و حمایت فعال حمل‌ونقل از اقتصاد کشور در شرایط جنگ محسوب می‌شد.

با لحاظ نمودن آنچه در فوق ذکر گردید می‌توان چنین اذعان نمود که یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشورها که بر کارآمدی اقتصادی آن کشور تأثیر می‌گذارد، صنعت حمل‌ونقل است که چنانچه کشورها در این مورد سرمایه‌گذاری مناسب را به عمل نیاورند قطعاً علاوه بر زیان‌های اقتصادی کوتاه‌مدت و میان‌مدت از چرخه رشد و توسعه پایدار به دور خواهند ماند.

لزوم تدوین برنامه‌های راهبردی و بلندمدت، مدیریت صحیح و اصولی منابع و تسهیلات، تکیه‌بر ذخایر علمی کشور و استفاده از بهترین تجارب روز دنیا و بهره گیری از نیروهای شایسته و خبره می‌تواند زمینه‌ساز شکوفایی و پیشرفت این صنعت در کشور باشد.

از دیگر مسائل ضروری این حوزه انرژی است که اگر مدیریت انرژی و شیوه‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی برای بخش‌های ناوگان و تسهیلات ثابت به‌خوبی موردتوجه قرار نگیرد این صنعت را متضرر خواهد نمود. از سوی دیگر توجه به زیرساخت‌ها و بسترهای حمل‌ونقل عمومی و تشویق سازمان‌ها و شهروندان به استفاده از ظرفیت‌های آن برای حمل مسافر و بار از دیگر مسائلی است که می‌تواند از طریق فرهنگ‌سازی، آموزش، اقدامات ترویجی و ایجاد بسترهای مناسب محقق گردد. حصول به این اهداف علاوه بر کاهش خسارت‌های زیست محیطی و ترافیک و آلودگی هوا می‌تواند عاملی در کاهش هزینه‌های فردی و اجتماعی باشد.

از سوی دیگر شیوع فراگیر ویروس کرونا در سراسر جهان کشورها را با مخاطرات جدی درزمینه سلامت شهروندان و رکود اقتصادی و بیکاری فراگیر، کمبود منابع مالی، کاهش اقتصاد ملی و … روبرو ساخته است. در صنعت حمل‌ونقل نیز کاهش محسوس حجم مسافر و زیان مالی ناشی از آن‌یکی از تبعات منفی شیوع این بیماری برای صنعت حمل‌ونقل به شمار می‌آید.

و البته دولت‌ها در این وضعیت وخیم می‌بایست به حمایت مادی و اقدامات تسهیل گرانه بپردازند تا آسیب‌های جدی وارده تا حدودی برطرف شود. موضوع بسیار مهم این است که در حوزه تأمین منابع مالی و سرمایه گذاری در حمل و نقل باید به عنوان سر فصلی عملیاتی در همه بخش‌ها منظور شود و شرکت‌های سودده باید در جریان اقدامات حمل و نقلی خود بیشتر وارد عرصه همکاری در ساخت و تولید تجهیزات و ناوگان قرار بگیرند و دولت نقش بیشتری در این بخش باید ایفا نماید تا چرخه حرکتی در حمل و نقل روانتر گردد لذا حمایت حداکثری از تولید داخلی و بهره گیری از ظرفیت‌های بالقوه موجود و استفاده مناسب از فناوی های روز در بومی سازی ناوگان و تجهیزات می‌بایست شتابان پیگیری شود و با حضور همه بازیگران عرصه حمل و نقل و مشارکت فکری و مادی و معنوی آنان و بهره مندی از مدیریت بخش خصوصی در حرکتی متوازن به توسعه پایدار و رونق اقتصاد ملی کمک گردد.

لذا بهره‌گیری از تجارب و آموزه‌های مدیریت بحران در بخش حمل‌ونقل می‌تواند دربردارنده نکات ظریفی برای مدیران، سیاست‌گذاران و فعالان این حوزه باشد.

* رئیس انجمن حمل و نقل ریلی ایران