امروز ما صادر کننده دانش در صنعت مترو هستیم

همگام با افتتاح خط 7 مترو تهران با مهندس فرنوش نوبخت هم صحبت شدیم و نظرات ایشان را پیرامون افتتاح این خط و چالش‌های پیش روی مترو تهران جویا شویم. آنچه در پی می آید ماحصل گفت و گوی «تدبیر تازه» با ایشان است.

لطفاً توضیحاتی راجع به خط 7 مترو و زمان افتتاح آن ارائه بفرمائید.

25 اسفند قطعه شمالی خط 7 از ایستگاه شهید نواب صفوی تا ایستگاه میدان صنعت مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت. طبق برنامه ریزی صورت گرفته این محدوده را به قطعه میانی که الان در دست بهره برداری با سرفاصله حدود 12 دقیقه متصل می‌کنیم تا انشالله بعد از تست‌های اولیه گذرانده شد سال آینده این سر فاصله را 10 دقیقه کاهش دهیم. امیدواریم که با برنامه ریزی صورت گرفته بتوانیم حرکت‌های مسافری مناسبی را در این مسیر ارائه دهیم.

قسمت‌های دیگر خط 6 مترو چه زمانی به بهره برداری می‌رسد؟

خط 6 سال آینده از ایستگاه دولت آباد تا ایستگاه میدان شهدا به بهره برداری خواهد رسیدکه به مرور زمان طی سال آینده مابقی خطوط نیز به بهره برداری خواهد رسید.

توسعه مترو به عنوان حمل و نقل پاک و کم مصرف و پر فایده در تهران مورد بهره برداری قرار دارد و سهم دولت برای بهبود شرایط کنونی پرداخت نشده و انباشتی از بدهی دولت به شهرداری باقی مانده است، شرکت بهره برداری برای رفع این معضل چه تدابیری اندیشیده است؟

در همه مصاحبه‌ها بحثی مبنی بر میزان بدهی دولت به شهرداری و … مطرح می‌شود من فکر می‌کنم این موضوع اذهان مردم را خیلی درگیر می‌کند. مردم احساس می‌کنند چون دولت بدهکار است، مترو خدمات مطلوبی ارائه نمی‌کند و باعث دلنگرانی در بین مردم می‌شود. ولی واقعیت این نیست. به خاطر اینکه شهرداری جور این موضوع را می‌کشد و هزینه‌ها را تأمین می‌کند. ما هم خدماتی که شایسته و بایسته مردم هست را باید ارائه دهیم. حال اگر سهم دولت که حدوداً یک سوم است پرداخت شود خدمات مطلوب‌تری را می‌توان ارائه داد این در حالیست که به صورت عرف یک سوم این هزینه‌ها را خود شرکت‌ها تأمین می‌کنند، یک سوم دولت و یک سوم شهرداری. در حال حاضر شهرداری قسمت عمده یا تقریباً می‌شود گفت دو سوم این سهم را تأمین می‌کند. در بعضی شهرها امکان تأمین آن فراهم است ولی در بعضی شهرها با کمبود منابع مواجه هستیم. متاسفانه در وضعیت گرانی تأمین یک سوم هزینه‌ها توسط شرکت بهره برداری متروی تهران و حومه کمی سخت‌تر می‌شود. در هر صورت ما به تعهدات خود مبنی بر ارائه خدمات به مردم بنا بر وظیفه خویش عمل می‌کنیم. در صورت عدم ارائه این خدمات با 2 چالش مواجه می‌شویم. اول اینکه به طور مستقیم از سمت مردم مورد انتقاد قرار می‌گیریم که نمی‌خواهیم این اتفاق بیفتد. دوم اینکه اگر واقعاً بشود کاری را برای مردم انجام داد و از آن غافل شویم با رفتار حرفه‌ای سازگار نیست. پس سعی می‌کنیم تا جایی که می‌توانیم خدمات مناسب ارائه دهیم. طی یکسال گذشته ما ظرفیت جا به جایی مسافران را بیشتر کرده‌ایم به صورتی که با اضافه کردن یک واگن به خط 5 شاهد افزایش ظرفیت جابجایی نزدیک به 13 درصد بودیم. در خطوط 1، 2 و 4 شاهد کاهش فاصله حرکت قطارها از 5 دقیقه به 4 دقیقه بود ایم که این کار خیلی بزرگی بود. در بعضی از روزهای خاص فاصله حرکت‌ها به 2 دقیقه نیز کاهش پیدا کرده است. در روزهای پایدار نزدیک 8 ماه است که توانسته‌ایم فاصله را به 4 دقیقه کاهش دهیم. در خط 3 ظرفیت مسافری قطعه شمالی را از 18 دقیقه به 9 دقیقه رسانده‌ایم. در حال حاضر فاصله حرکت قطارها از 9 دقیقه به 7 و نیم دقیقه کاهش داده‌ایم. از طرفی باید به این نکته نیز توجه شود که کاهش فاصله حرکت قطارها تنها به ورود یک قطار جدید نیست بلکه معیارهای دیگر از جمله حفظ، پایداری، کنترل، برق، قطعات یدکی و…. باید لحاظ گردد.

در خط 5 مترو نیز حرکت قطارهای سریع السیر از ایستگاه کرج به سمت تهران- صادقیه نداشتیم اما به دلیل نیازی که در این خط وجود داشت 3 حرکت سریع السیر در صبح به این خط اضافه کردیم تا مردم در زمستان‌ها و در سرما با مشکل مواجه نشوند.

در نتیجه اینکه اگر سهم دولت در این زمینه پرداخت شود می‌توان چشم انداز بهتری را برای آینده متروی تهران متصور بود. به هر حال در طی این مدت نیز کارهای خوبی انجام شده است و امیدواریم که مردم از خدماتی که در حال حاضر و با شرایط موجود در حال ارائه است راضی باشند.

قطعاً نوسانات ارزی روی کار شما هم تأثیر دارد چون بخش اعظمی از قطعات و زیر ساخت‌هایی که شما نیاز دارید وارداتی است. با این گرانی و نوسانات اخیر چه می‌کنید؟

متاسفانه شرایط موجود گریبان گیر همه بخش‌هاست اما باید سعی کرد که با محدودیت‌های موجود بهترین انتخاب را داشته باشیم. این محدودیت‌ها برای همه است و ما چاره‌ای نداریم جز اینکه در شرایط فعلی که متاسفانه دشمن متخاصم برای کشور رقم زده است در حین محدودیت‌ها بهترین بازده ای را داشته باشیم. خوشبختانه طی هفته‌های اخیر بازار ارز با نوساناتی که چند ماه پیش‌تر دامن گیرش شده بود فاصله گرفته و اوضاع بهبود نسبی پیدا کرده است. امیدوارم که اوضاع روز به روز نیز بهتر شود اما باز هم تاکید می‌کنیم این شرایط نباید باعث شود که ما از وظیفه اصلی خود غافل شویم و باید موانع را یکی پس از دیگری پشت سر بگذاریم. متاسفانه قیمت تمام شده خدمات بالاتر رفته و ما به ناچار باید تناسبی بین قیمت بلیت‌ها و درآمدهای مترو ایجاد کنیم و حتی بخشی از هزینه‌ها را نیز مدیریت کنیم. در حال حاضر گریزی از این شرایط فعلی نیست.

همچنین در این شرایط بومی سازی قطعات مصرفی مهم در شرکت بهره برداری متروی تهران و حومه در دستور کار قرار گرفت.

شرکت بهره برداری متروی تهران وحومه نیز همانند دیگر صنایع برای تأمین بخشی از کالاها که جزء قطعات پر مصرف و پر هزینه است با مشکلاتی همراه بود اما با تلاش متخصصان داخلی و بومی سازی آنها تلاش کرده‌ایم تا از ایجاد اختلال در خدمت رسانی به شهروندان و مسافران جلوگیری کنیم.همچنین هندریل ۸۲۲ پله برقی در همین دوره توسط متخصیصن داخلی بومی سازی شده است ما در حال حاضر کمترین خرابی پله برقی را در ایستگا های مترو شاهد هستیم.بومی سازی سوزن‌ها و بخشی از ترمزهای قطار نیز از جمله اقدامات شرکت بهره برداری مترو تهران بود. بومی سازی تجهیزات کمک بزرگی در کاهش هزینه‌های شرکت داشته است اگرچه شرایط موجود باعث بالا رفتن قیمت‌های تمام شده تأمین تجهیزات می‌شود.هنوز هم بخشی از تجهیزات مورد نیاز باید از کشورهای دیگر تأمین شود و نیاز به تهیه ارز دارد اما سعی کرده‌ایم خریدهایمان را از سامانه نیما انجام دهیم تا با تأمین به موقع تجهیزات بهترین خدمات رسانی را داشته باشیم.

چه اقداماتی پس از حضور جنابعالی در متروی تهران در جهت توسعه و شکوفایی این بخش ریلی انجام شده است؟

کارهای زیادی از زمان حضور بنده در مترو انجام شده است بطوریکه بخشی از دیون گذشته را پرداخت کردیم. در زمینه مباحث پرسنلی کارهای بسیاری انجام شده است.

سامانه‌های مدیریتی خیلی زیادی در بخش اماکن تجاری یا بخش تأمین قطعات یدکی یا چک لیست‌ها شکل گرفته است. شاید یک کار خیلی بزرگی که در شرکت مترو انجام شد و در حال حاضر هم در حال انجام است بحث نمودار سازمانی است که شاهد تغییرات عمده‌ای بوده است.نمودار سازمانی را از functional به نمودار سازمانی خطی تغییر دادیم. در نمودار سازمانی خطی که خیلی کار سنگینی بود همکاران به صورت مستقل خط خودشان رو کنترل می‌کنند. این مهم به دلیل نزدیک‌تر کردن مدیریت به خطوط با افزایش بهره وری بود. هر خط به صورت مستقل سیستم خودش را کنترل می‌کند. به خاطر همین موضوع لازم نیست وقتی بهینه سازی یا افزایش ظرفیت دریک خط انجام می‌شود تمام خطوط تحت تأثیر قرار بگیرند. این شاید بزرگترین کاری بود که انجام شد.در حال حاضر خطوط مترو به 200 کیلومتر رسیده که در آینده به 258 کیلومتر و 165 ایستگاه ارتقا پیدا خواهد کرد. این در حالی است که لازم بود در این زمینه نوع نگاه و عملکرد تغییر پیدا کند. از طرفی بسیاری از قطارها آماده نبودند و ما قطارها را آماده کردیم. در کنار این موارد بیش از 300 نفر از همکاران ما بازنشسته شدند و در حال حاضر با نیروی‌های قبلی مجموعه پابرجاست. به لطف خدا در کنار همه این موارد توانستیم پایداری را در شرکت بهره برداری که نمود همه کارهاست به ثبت برسانیم تا بتوانیم به وظیفه ذاتی خود به بهترین نحو عمل نماییم.

در حال حاضر متروی تهران با چه مشکلاتی دست به گریبان است؟

در حال حاضر چالش‌های فراوانی پیش روی متروی تهران قرار دارد. تأمین قطعات یدکی و پایداری حرکت‌ها و … از جمله مهمترین موانعی است که در جهت مرتفع کردن آنها هستیم تا با رفع این موارد بتوانیم بهترین سرویس‌ها را به مردم ارائه دهیم. تلاش ما بر این است تا با توسعه حمل و نقل عمومی بتوانیم در جهت کاهش ترافیک شهری و آلودگی هوا گام برداریم و مردم کمتر از خودروهای شخصی استفاده کنند. هدف ما این است که با پشت سر گذاشتن چالش‌ها بهترین خدمات را به مردم ارائه دهیم.

متروی تهران برای رسیدن به آخرین متدها و تکنولوژی‌های روز دنیا چقدر فاصله دارد؟

تقریباً از آخرین تکنولوژی روز در متروی تهران استفاده می‌کنیم. چون تکنولوژی قدیمی در سطح شهر نیست. قطارها و پله برقی‌ها به روز هستند. شرایط خوب و مناسبی داریم. بیشتر خواهان این هستیم که مسافران از مترو استفاده کنند و از ماشین استفاده نکنند. چون متروهای تهران جز متروهای بسیار خوب و بسیار تمیز دنیا است.

بهره برداری از خط‌های دیگر هم در دستور کار قرار دارد؟

خط 6 و 7 آخرین خطوطی هستند که فعلاً در دست احداث و بهره برداری است. انشاالله پس از افتتاح این خطوط که با 260 کیلومتر خط و 160 ایستگاه آماده میزبانی از مردم است بتوانیم تا اواخر سال آینده تمامی خطوط به بهره برداری کامل برسند.

برنامه‌های مترو برای شب عید چیست؟

با توجه به اینکه در ایام پایانی سال شاهد حجم بیشتری از تردد مسافران هستیم به دنبال کاهش زمان هدوی هستیم در حال حاضر سرفاصله حرکت‌ها مناسب است. طی روزهای پنجشنبه یک مقدار حرکت‌های 4 دقیقه را در هر 3 خط توسعه دادیم که سر فاصله حرکت‌های بدون توقف از ایستگاه ارم سبز به سمت ایستگاه کرج افزایش پیدا کرده است. همچنین به مناسبت روزهای پایانی سال و خرید مردم برای ایام عید نوروز زمان فعالیت مترو خط پنج تهران تا ساعت 22 و 30 دقیقه افزایش یافت.

خط پنج مترو تهران و حومه روزهای از ساعت 5 و 30 دقیقه کار خود را آغاز می‌کند و تا ساعت 22 و 30 دقیقه فعال است. در صورت لزوم هر گونه افزایش حرکت را بررسی و در دستور کار قرار خواهیم داد در حال حاضر آمار روزانه مسافرین را رصد می‌کنیم تا بتواینم بهترین خدمات را ارائه دهیم و آماده پذیرش شهروندان محترم هستیم.

نکته خاصی اگر مد نظر دارید بفرمایید؟

در سال 77 که خط 5 مترو تهران افتتاح شد سرفاصله قطارها یک ساعت بود که ما توانستیم در 20 سال گذشته خطوط مختلف احداث کنیم و سرفاصله قطارها را کاهش دهیم.

در حال حاضر سرفاصله قطارها در خطوط 2 و 4 حدود 4 دقیقه است. در سایر خطوط به ویژه خطوط 3 و 5 نیز بدنبال کاهش سرفاصله قطارها هستیم. قسمت شمالی خط 7 آماده بهره برداری قرار دارد و تا چند روز آینده افتتاح می‌شود و همچنین 3 ایستگاه خط 6 نیز اوایل سال آینده به بهره برداری می‌رسد. در سال آینده باید میزان سفرهای عمومی را از طریق مترو افزایش دهیم که برای تحقق این هدف بدنبال تأمین واگن هستیم. همچنین امیدواریم واگن‌هایی که در گمرک باقی مانده به زودی ترخیص شود و جهت خدمت رسانی به ناوگان مترو تهران اضافه شود.

بهره‌برداری از مترو تهران و حومه در سال ۷۷ به همت جمعی از همکاران مشتاق شروع شد که شاید خیلی با این صنعت آشنا نبودند، اما با تلاش و امید فراوان این مسیر را ادامه دادند و امروز ما صادر کننده دانش در این صنعت هستیم. در طی این مدت برای تمامی عزیزانی که در بخش ساخت تلاش کردند آرزوی توفیق دارم و انشاالله این خط هم به خطوط موجود حدود 200 کیلومتر اضافه شود تا روز به روز بتوانیم خدمات بهتری ارائه بدهیم. در 20 سال گذشته 7 میلیارد سفر در خط مترو تهران ثبت شده‌است. سال 1377 اولین قطار از سمت صادقیه به کرج حرکت کرد روز ویژه‌ای بود و همه علاقمند بودند که بدانند پس از آن چه اتفاقی می‌افتد. پس از بیست سال کار و تلاش هم اکنون 200 کیلومتر مترو با 115 ایستگاه در دست بهره برداری بوده و همچنین از سال 77 تاکنون 73 مرحله افتتاح خطوط و ایستگاه داشتیم.در سال 77 با کمک مهندسین چینی به صنعت مترو دست یافتیم اما پس از گذشت 20 سال می‌توانیم صنعت مترو را به سایر کشورها صادر کنیم.

هم اکنون درخت شرکت بهره برداری مترو تهران تنومند شده است و در سال‌های آینده این درخت با سال‌های بیشتری در این شرکت خودنمایی کند.

گفتگو: محیا سادات بهره دار

هفته نامه تدبیر تازه