تبیین چرایی بنگاه داری بانک ها

به گزارش تدبیر تازه نیوز و به نقل از روابط عمومی بانک قرض الحسنه مهر ایران، به نقل از سیمای بانکداری؛ دکتر اکبری در این گفتگو بیان داشت: بسیاری از این بنگاه‌ها پیش از این نیز در مالکیت بانک‌ها بوده است. در مقاطعی به دلایل مختلف بانک‌ها ناچار شدند به این سمت بروند.

وی افزود: فعالیت‌های بانکی به دلایل مختلف سودآور نیست. برای مثال دولت خیلی از تسهیلات را به بانک‌ها تحمیل می‌کند. ممکن است این تسهیلات روی کاغذ برای بانک‌ها سودآور باشد اما در نتیجه نهایی، هیچ گاه به بازپرداخت نمی‌رسد که برای بانک‌ها سودی در پی داشته باشد.

اکبری ادامه داد: این یکی از دلایلی است که بانک‌ها را ناچار می‌کند به کارهای سرمایه‌گذاری روی آورند. زیرا تسهیلاتی که به بانک‌ها تکلیف می‌شود، آن‌ها را با زیان مواجه می‌کند و بانک‌ها برای جبران آن ناچار می‌شوند کارهای اقتصادی انجام دهند.

مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران تصریح کرد: علت دیگر، تعیین دستوری نرخ سود تسهیلات است. در طول سال‌های مختلف هم از جهت سپرده و هم تسهیلات برای بانک‌ها تعیین تکلیف شده است. یعنی خود بانک هیچ‌گاه نتوانسته از نظر اقتصادی Cost Benefit کند (سود و هزینه خود را محاسبه کند) تا بتواند نرخ سپرده و تسهیلات را تعیین نماید. سیستم بانکی کشور ما نیز هیچ گاه در مصارف و تخصیص رقابتی نبوده است؛ و فقط در جذب منابع و تجهیز به رقابت پرداخته‌اند. در کدام صنعت شما سراغ دارید که شرکت‌ها در خرید مواد اولیه به قیمت بالاتر رقابت کنند؟ بلکه آنچه اتفاق می‌افتد رقابت در فروش محصول به قیمت پایین‌تر است. این در حالی است که درباره بانک‌ها برعکس عمل می‌شود.

وی اضافه کرد: آن‌ها در تخصیص، رقابتی ندارند بلکه در تجهیز رقابت می‌کنند، به همین علت بانک‌ها در تعیین دستوری نرخ سود سپرده و تسهیلات همواره ضرر کرده‌اند. یعنی قیمت تمام شده پول با آنچه که تسهیلات می‌دهند، قطعاً متفاوت است و باعث زیان شده است.

دکتر اکبری تشریح کرد: اکنون وضعیت به‌گونه‌ای است که بانک‌ها حتی برای جبران کسری نقدینگی و رقابت در نگهداری سپرده‌ها، به حساب‌های جاری نیز سود می‌دهند و عملاً قیمت تمام شده پول افزایش یافته است.

مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران تصریح کرد: نرخ سود سپرده‌ها روی کاغذ ۱۵ درصد است. در حالی که بانک مجبور است ۱۰ درصد سپرده قانونی و پنج درصد نیز مانده جبرانی نگه‌داری کند. اگر هزینه‌های بانک‌ها را نیز به حساب نیاوریم، هم‌اکنون حداکثر ۸۵ درصد پول در اختیارشان است، یعنی قیمت تمام شده پول برای بانک‌ها حدود ۱۸ درصد است.

او در ادامه با بیان اینکه با چنین فرضی بانک‌ها باید بدون سود فعالیت کنند تبیین کرد: این در حالی است که نه هزینه تسهیلات معوق و نه هزینه‌های بانک را در این فرضیات در نظر نگرفتیم. اگر آن هزینه‌ها را نیز بیافزاییم، حداقل به عدد ۲۲ تا ۲۵ درصد می‌رسیم. در حالی که به بانک‌ها تکلیف می‌شود با نرخ ۱۸ درصد تسهیلات دهند. این نوع تعیین نرخ باعث شده بانک‌ها ناچار شوند برای جبران مابه‌التفاوت اشاره شده، وارد فعالیت‌های اقتصادی دیگری شوند.

دکتر اکبری اذعان داشت: فعالیت دیگر بانک‌ها خدمات بانکی مانند اعتبار اسنادی، ضمانت‌نامه، انتقال پول و… است. از زمانی که شبکه بانکی کشور تحریم شد، این بخش نیز به‌شدت دچار رکود شد و درآمد خدماتی بانک‌ها نیز به‌شدت کاهش یافت.

وی افزود: در بحث انتقال پول نیز بانکداری الکترونیک جایگزین شده که در نهایت به ضرر بانک‌ها بوده است. کارمزد خدمات این بخش اصلاً به بانک‌ها تعلق پیدا نمی‌کند، بلکه به شرکت‌های PSP، شتاب و… می‌رسد. بانک‌ها در بخش بانکداری الکترونیک زیان‌ده هستند.

مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران ادامه داد: انتظار می‌رفت که بانک‌ها در این قسمت از عملیات خود سود دریافت کنند، اما اینجا نیز از دست رفته است. باید برای بانک مطلوبیت داشته باشد که کارهایش به‌صورت الکترونیکی انجام شود؛ اما بانک‌های ما دچار یک ساختار سنتی هستند، یعنی بر خلاف پیشرفت بانکداری الکترونیک، هزینه‌های سنتی آن‌ها کم نشده است. برای مثال تعداد کارکنان بانک کاهش نیافته، ساختمان‌های بانک همچنان پابرجاست و … .

مرتضی اکبری تصریح کرد: در بخش حسابداری تعهدی نیز بانک‌ها موظف شده‌اند که درآمدها و هزینه‌هایشان را به‌محض تحقق شناسایی کنند. یعنی فارغ از اینکه درآمد وصول شده یا خیر، به‌محض تحقق یافتن باید شناسایی شود. با چنین رویکردی وقتی فرد تسهیلات خود را به بانک بازپرداخت نمی‌کند، باز هم بانک در دفاتر خود تا مدتی سود این تسهیلات را شناسایی می‌کند.

وی مطرح کرد: از سوی دیگر، سودی که بانک باید به سپرده‌گذار پرداخت کند به‌صورت نقدی است، یعنی درآمدها نسیه و هزینه‌ها نقدی باید ثبت و شناسایی شوند. این رویکرد باعث می‌شود بانک مالیات چیزی را پرداخت کند که اصلاً وصول نشده است. یعنی درباره چیزی که اصلاً وجود خارجی ندارد از حوزه مالیاتی به بانک‌ها ضرر وارد شود. این‌ها به‌علاوه دلایل دیگر باعث شده تا بانک‌ها از فعالیت اصلی خود که در اساسنامه برایشان تعریف شده سود نبرند؛ یعنی اعطای تسهیلات و ارائه خدمات. در نتیجه به‌سمت بنگاه‌داری رفته‌اند و بخش زیادی از پولشان در این حوزه قفل شده است.