قطب شمال متعلق به چه کسی است؟

به نقل از بی بی سی، فعالان محیط‌ زیست، دولت نروژ را به دلیل دادن اجازه اکتشاف به دادگاه حقوق بشر اروپا برده‌اند. این پرونده آزمایشی به شمار می‌رود برای اینکه مشخص شود از منابع طبیعی منطقه چقدر می‌توان بهره‌برداری کرد.

سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده تخمین می‌زند که مدار قطب شمال ممکن است ۱۶۰ میلیارد بشکه نفت و ۳۰ درصد از گاز طبیعی کشف نشده سیاره زمین را در خود باشد.

کشورهای دارای قلمرو و آبی در مدار قطب شمال عبارتند از: نروژ، روسیه، سوئد، فنلاند، ایسلند، ایالات متحده، کانادا و دانمارک (که مالک گرینلند است).

بر خلاف قطب جنوب، برای قطب شمال که بیشتر دریایی است، هیچ معاهده بین‌المللی برای محافظت از محیط زیست آن در مقابل توسعه اقتصادی وجود ندارد.

گرم شدن کره زمین به این معنی است که بیشتر یخ‌های شمالی‌ترین منطقه جهان ذوب شده‌اند و حفاری آسان‌تر شده است.

از سال ۲۰۱۶ نروژ -بزرگترین تولیدکننده نفت در اروپای غربی- تعدادی مجوز برای اکتشاف نفت و گاز در دریای بارنتز، در داخل مدار شمالگان اعطا کرده است.

در سال ۲۰۲۱، شش جوان نروژی و دو گروه محیط زیستی، ‘صلح سبز نوردیک’ و ‘دوستان جوان زمین’، از این سیاست دولت نروژ به دادگاه حقوق بشر اروپا شکایت کردند.

این فعالان استدلال کردند که “نروژ با اجازه حفاری جدید در میانه بحران اقلیمی، حقوق اساسی بشر را نقض کرده است”.

آنها می‌گویند حفاری در قطب شمال می‌تواند یخ‌های قطبی را آلوده کند و باعث ذوب سریع‌تر آنها شود.

آنان به ماده دوم کنوانسیون اروپایی حقوق بشر که از حق خانه و زندگی خانوادگی حمایت می‌کند استناد کرده‌اند.

میا چمبرلین، یکی از پویشگران، می‌گوید: “ممکن است این شانس را داشته باشیم که با شکایت این حفاری فاجعه‌بار نفت را متوقف کنیم.”

لاسه اریکسن بیورن، یک فعال از مردم بومی شمال نروژ، به رویترز گفت که حفاری می‌تواند به ماهی‌گیری قطب شمال آسیب برساند و شیوه زندگی مردم را به خطر بیندازد.

سه دادگاه نروژ شکایت آنها را رد کردند اما دادگاه حقوق بشر اروپا آن را جدی گرفته و از دولت نروژ خواسته است از خود دفاع کند.

دولت نروژ شش روز پیش (۲۶ آوریل) پاسخ داد که در حال حاضر با تلاش‌های بین‌المللی برای مقابله با تغییرات اقلیمی همکاری می‌کند و قصد دارد تراز انتشار کربن را تا سال ۲۰۵۰ به صفر برساند.

این دولت گفت محدود کردن تولید نفت و گاز قبل از در دسترسی به انرژی‌های تجدیدپذیر و قابل اعتمادتر، برای جامعه نروژ مضر است.

دادگاه حقوق بشر اروپا در حال بررسی است که این مورد را به یک “پرونده تأثیر گذار” تبدیل کند، به این معنی که حکم این دادگاه در این پرونده می‌تواند سابقه‌ای برای پرونده‌های مشابه در سراسر اتحادیه اروپا ایجاد کند. در این صورت ممکن است در چند ماه آینده حکم صادر شود.

شرکت‌های نفتی روسیه بیش از یک دهه است که در قطب شمال فعالیت می‌کنند. دو سال پیش، یک نشت نفتی بزرگ در قلمرو روسیه در قطب شمال رخ داد.

با وجود نشت نفت اکسون والدز در آلاسکا در سال ۱۹۸۹، ایالات متحده هم می‌خواهد به شرکت‌های نفتی اجازه دهد در شمال آلاسکا حفاری کنند.

کشورها در قطب شمال چه حقوقی دارند؟

همه کشورهای صاحب قلمرو در مدار شمالگان از حقوق بستر دریا نزدیک به سواحل خود برخوردارند.

آنها همچنین می‌توانند مناطق اقتصادی انحصاری ایجاد کنند که تا ۲۰۰ مایل دریایی (بیش از ۳۲۰ کیلومتر) از ساحل فاصله دارند.

این کشورها در این مناطق حق ماهیگیری، ایجاد زیرساخت‌ها و استخراج منابع طبیعی را دارند.

کشورها اگر بتوانند نشان دهند که خشکی آنها بیشتر به سمت دریا می‌رود می‌توانند این مناطق را گسترش دهند.

در حال حاضر اختلاف بر سر این است که چه کسی مالک رشته کوه زیردریایی به طول ۱۰۷۰ مایل (۱۷۲۱ کیلومتر) به نام ‘پشته لومونسوف’ است که از قطب شمال می‌گذرد.

کانادا، روسیه و گرینلند همگی مدعی‌اند که این رشته کوه متعلق به آنها است. هر کسی که در نهایت موفق شود می‌تواند همچنین مدعی ۵۵ هزار مایل مربع از دریای اطراف قطب شمال شود.

در سال ۲۰۰۷ کاشفان روس با نصب پرچم خود بر بستر دریا در قطب شمال، همسایگان خود را نگران کردند.

فعالان محیط زیست هر چه بیشتر از دادگاه‌ها استفاده می‌کنند تا دولت‌ها و شرکت‌ها را مجبور به اتخاذ خط مشی سبزتری کنند.

سال گذشته، دادگاهی در هلند به شرکت انرژی رویال داچ شل گفت که باید تا سال ۲۰۳۰ میزان انتشار گازهای گلخانه‌ایش، ۴۵ درصد کمتر از سال ۲۰۱۹ باشد، بسیار بیشتر از آن چیزی که این شرکت اعلام کرده بود. این شکایت را شبکه ‘دوستان زمین’ به دادگاه برده بودند.

در سال ۲۰۱۸ دادگاه عالی کلمبیا به دولت دستور داد برای توقف تخریب جنگل‌های بارانی آمازون اقدامی فوری انجام دهد چون کودکان را از حق محیط زیست سالم محروم می‌کند.